Tái tạo rừng thách thức lớn trước biến đổi khí hậu hiện nay

26 Tháng 11, 2025

Biến đổi khí hậu đang diễn ra với tốc độ chóng mặt, và rừng – “lá phổi xanh” của hành tinh – chính là một trong những nạn nhân nặng nề nhất. Theo các nghiên cứu được tổng hợp trên yeukhoahoc.edu.vn, chúng ta đang đối mặt với hàng loạt rào cản cả tự nhiên lẫn con người.

Cháy rừng ngày càng khốc liệt và khó lường trước 

Biến đổi khí hậu làm mùa khô kéo dài, nhiệt độ tăng cao → nguy cơ cháy rừng bùng nổ:

• Số ngày có nguy cơ cháy cực cao tăng 20–50% ở nhiều khu vực nhiệt đới
• Rừng non mới trồng dưới 10 năm tuổi hầu như không thể sống sót qua đám cháy lớn
• Chu kỳ cháy rừng rút ngắn khiến đất chưa kịp phục hồi đã bị thiêu rụi lần nữa

Sâu bệnh bùng phát mạnh do khí hậu ấm và ẩm bất thường

Nhiệt độ tăng giúp nhiều loài côn trùng gây hại mở rộng phạm vi sinh sống:

Thách thức	Hậu quả cụ thể với rừng tái tạo
Bọ cánh cứng vỏ cây	Tấn công hàng loạt thông, vân sam ở Bắc Mỹ và châu Âu
Sâu đục thân keo	Gây thiệt hại nặng ở các đồn điền keo lai Việt Nam, Indonesia
Nấm bệnh mới xuất hiện	Phát triển mạnh khi mùa mưa đến sớm và kéo dài bất thường

Kết quả: tỷ lệ cây con chết sau 3–5 năm có thể lên tới 60–80% ở một số vùng.

Thiếu nước và hiện tượng hạn hán kéo dài nghiêm trọng 

Mưa thất thường, bốc hơi mạnh khiến đất khô cằn ngay cả ở vùng nhiệt đới:

• Nhiều loài cây bản địa truyền thống không còn phù hợp với điều kiện khí hậu mới
• Cây giống ngoại lai có tốc độ sinh trưởng nhanh lại dễ chết khô khi hạn kéo dài
• Hệ thống tưới tiêu cho hàng triệu ha rừng trồng mới là điều gần như bất khả thi về chi phí

Xung đột lợi ích kinh tế - xã hội và thiếu nguồn lực dài hạn

Dù có hàng tỷ USD cam kết từ các quỹ khí, thực tế triển khai vẫn rất chậm vì:

• Người dân địa phương vẫn phụ thuộc vào phá rừng lấy đất nông nghiệp, chăn nuôi
• Thiếu giống cây phù hợp với khí hậu tương lai (dự báo 2050–2070)
• Dự án thường chỉ kéo dài 3–7 năm, trong khi rừng cần ít nhất 20–30 năm mới thực sự trưởng thành
• Tham nhũng, quản lý yếu khiến tiền trồng rừng “bốc hơi” trước khi cây bén rễ

Tóm lại, tái tạo rừng không chỉ là việc cắm cây xuống đất mà đang trở thành cuộc chạy đua đầy cam go với chính biến đổi khí hậu. Những kiến thức chuyên sâu về vấn đề này vẫn đang được cập nhật liên tục trong lĩnh vực Khoa học môi trường.